Innerlijk licht

Deze column verscheen eerder in december 2009 op Nieuw W!J.

Terwijl in Amerika en Nederland overal uitbundige kerstversiering opgehangen wordt (ook de ranke palmbomen moeten het ontgelden hier in Los Angeles), bereiden joden zich in december voor op Chanoeka, het lichtjesfeest.

Chanoeka is eigenlijk een heel bescheiden feest zonder al te veel poeha. Acht dagen lang worden kaarsjes ontstoken in een menorah (kandelaar), elke dag een kaarsje erbij. Natuurlijk is de symboliek van licht in duistere decemberdagen onmiskenbaar, maar het Chanoekaverhaal vertelt meer.

In de tweede eeuw voor de gebruikelijke jaartelling overheersten de Grieken het joodse volk in het oude Israël. Het joodse geloof werd verboden en vervolgd. Toen de Tempel in Jeruzalem ontwijd werd, ontbrandde een onafhankelijkheidsstrijd tegen de Griekse onderdrukkers. De Tempel werd heroverd, opnieuw ingewijd en het eeuwige licht in de Tempel werd weer ontstoken. Ondanks het feit dat de olie hiervoor bijna op was, geschiedde er een wonder: de olie bleef aangevuld en de menorah in de Tempel brandde acht dagen lang.

Van het stoffige, oude Jeruzalem naar onze moderne samenleving. Bescheiden of niet, Chanoeka heeft wel een duidelijke boodschap die universeel en tijdloos is voor joden en niet-joden: de moed om jezelf te kunnen zijn. Chanoeka roept vragen op over identiteit en lotsverbondenheid en dwingt ons na te denken over wat de moeite waard is om voor te vechten. Het is gemakkelijk om jezelf te verliezen in de grijze massa, om te vergeten wat je koestert. Het is prima om trots te zijn op wie je bent en waar je vandaan komt.

Tegelijkertijd waarschuwt het Chanoekaverhaal ons. Trots en strijdvaardigheid zijn mooi maar zonder idealen, bezinning en lotsverbondenheid vervallen deze al snel in populistische retoriek of eng nationalisme. Trots moet samen gaan met broederschap, strijdlust met verzoening.

Joden leven met deze spanning. We koesteren onze millenniaoude cultuur en behouden graag onze eigen identiteit. We hoeven geen varkensvlees te eten of te werken op de sabbat. Sommigen van ons dragen een keppeltje en houden ons aan de geboden. Anderen zijn trots op de humanistische ethiek in onze traditie. Welke vorm het ook kent, wij zijn verbonden met elkaar.

Tegelijkertijd leven we ook met andere mensen en andere culturen. Tolerantie en diversiteit zijn net zo goed joodse waarden en lotsverbondenheid met alle volkeren werd al door de oude bijbelse profeten uitgedragen. De Tempel staat symbool voor de 'broederschap aller volkeren'. Ook dat is Chanoeka.

De Tempel heroveren is één ding. Ons innerlijk licht ontsteken moet een logisch gevolg zijn. Dat is uiteindelijk het echte Chanoeka wonder.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Bit by Bit

Parashat Vayeitzeh, Human Rights Shabbat 2016 Rabbi Esther Hugenholtz Bit by Bit When Jacob left Beer-Sheva and journeyed towards Charan, he was truly and utterly free. Not even gravity could constrain him, as he laid his head to rest on a pillow of stone and dreamt of the angels ascending and descending the ‘sulam’, the ladder to the heavens. Jacob was on an intrepid adventure, a quest for liberation. He needed to get away from the limitations of his own upbringing and the mistakes that bound him to his past. In that freedom, he found vision in the night, courage in his fear. Yet, only a chapter later, he found himself in subjugation to his uncle Laban’s deception. Wanting to marry his cousin Rachel, the beautiful younger daughter, Laban contracted him to work for seven years before allowing him to marry her. The Torah tells us that Jacob agrees with the terms and conditions of this arrangement and narrates: ‘ Vayavod Ya’akov b’Rachel sheva shanim va’yihyu be’einav
Read more

Vrouwen en het Joodse gebed

Image
Tefillin leggen, 2007 - foto genomen voor Reliflex Dit artikel is in 2007 verschenen in Reliflex , de voorganger van Nieuw W!J. Vrouwen en het Joodse gebed Het religieuze jodendom steunt op twee gedachten. Enerzijds is iedere mens – man en vrouw – geschapen naar Gods beeld en dus gelijkwaardig. Anderzijds steunt het jodendom op verplichting. Deze twee concepten zijn van belang om de joodse eredienst te begrijpen. Elke jood – man of vrouw – kent de verplichting tot gebed. Maar deze verplichting kent in het traditionele jodendom een zwaardere rol toe aan mannen dan aan vrouwen. Mannen moeten drie maal daags bidden en bij het ochtendgebed een gebedsmantel met schouwdraden (talliet) dragen en gebedsriemen (tefilien) aanleggen. Vrouwen zijn van deze geboden vrijgesteld. De traditionele uitleg is dat vrouwen zorg voor huishouden en kinderen hebben en niet belast moeten worden met tijdsgebonden geboden die secuur uitgevoerd moeten worden. Een meer antropologische uitleg zou zijn dat het in e
Read more

Love is Stronger than Death

Sermon Chayyei Sarah 2017 Rabbi Esther Hugenholtz Love is Stronger than Death One of the most beautiful verses from Shir haShirim (Song of Songs) is ‘ ki azah chamavet ahavah ’ - ‘for love is stronger than death’ (8:6). I had been asked to attend a funeral of a local Lutheran Iowa woman as a proxy for her beloved grandson who is a dear friend of mine. The pastor, who had been a personal friend of the deceased, delivered a beautiful and heartfelt homily on her life, integrity and love of God. Being invited to witness this moment of transcendence and intimacy and supporting a mourning family was a privilege. As I sat in the pews something else struck me. This salt-of-the-earth Midwestern pastor, himself in his mid-eighties, spoke with great love and tenderness. For a man of his generation, speaking about tenderness, love and intimacy may not have been the cultural trope of his upbringing and I realized what a great gift our faith traditions give us:
Read more